Cái mà người ta gọi là hăng hái ở họ nói lên bản năng hiếu động của họ. Đời sống nội tâm nầy của họ cũng dồi dào hay là hơn đời sống ngoại thân nói trên. Tuổi hoa niên chiếm cõi lòng, bạn trai bị chìm lặng trong mộng và mộng.
Sự giáo dục về lương tâm bị gạch xóa trong nhiều chương trình sơ tiểu, trung, đại học. Sự khôn ngoan của Thượng đế là: cho đặng một hài nhi ra đời, cho đặng cha mẹ khắng khít nhau, tìm hạnh phúc cho nhau, họ cộng lực nuôi dưỡng, giáo luyện nó phải có những lạc thú của ái tình và trong một khung cảnh hợp pháp là gia đình. Tận gốc kẹt cõi lòng họ thấy thiếu một cái gì, cái gì đó không tên, không tuổi.
Nhiều thanh niên chịu ảnh hưởng của óc đánh giá con người bằng bằng cấp, nên lấy thi đậu làm lẽ sống. Vì thứ thú vị đó mà nhiều bạn trai để hồn lỡ bước trong những giấc mơ đầy bóng gã, chiêm bao lẫn bóng nàng rất tai hại mà tôi sẽ bàn rộng ở một mục sau. Về trong gia đình họ sống phần nào đời sống của họ thôi: vì công ăn việc làm, vì trách vụ xã hội, họ sống ở các nơi khác nhiều hơn.
Kẻ viết mấy dòng nầy đã có lần chê một số người là hủ lậu mà bây giờ đang bị bạn lùa vào khối lỗi thời. Bạn trai thích: muốn bồng đứa bé, véo mé mặt nó, khều càm nó, đánh nhẹ tay nó. Tuổi xuân trước sức lôi cuốn điên dại của các tà thuyết y như một chiếc lá non ở giữa cơn lốc.
Ngày mai chưa biết ra sao, nói kiểu một bản nhạc Que sera, sera, nhưng bạn trai lạc quan gần như tin mình sẽ đầy thành công. Một giáo sư Việt văn có một nghệ thuật giảng bài rất khả quan, không nắm giữ tinh thần bạn trai khỏi chia trí luôn hai tiếng giờ khi ông bàn về thuật hành văn của Phạm Quỳnh, ngòi bút thơ của Phan Châu Trinh, Phan Bội Châu. Đi kế cạnh nỗi ngại ngùng của bạn trai trước vạn nẻo đường đời, có niềm băn khoăn về lý tưởng gia đình.
Vào tuổi dậy thì, bạn gái cách chung tính phức tạp ăn nói cư xử gói ghém, đón rào. Nó căn cứ vào những điều kiện vật thể nên nó bắt bạn trai đòi luôn sự hiện diện của bạn mình. Họ lại tìm riêng trong khối bạn ấy một người tâm giao.
Cho đặng thuyết phục phải nắm vững chủ ý của mình mà cho đặng có chủ ý, phải biết chú ý. Họ nói nghịch mà đáng thương hại hơn đáng trách. Các khuyết điểm trên của các bạn trai như tôi đã nói sẽ biến đi khi bạn trai qua tuổi dậy thì để thành nhân .
Tự bản chất ái tình là thánh thiện. Mẹ ăn uống để con sống. Phải cải tổ toàn thể lối sinh hoạt hiện tại để gia đình phong phú hơn, vẻ vang hơn.
Chính Augustin và Rousseau đã qua thời kỳ mua bán thứ tình nầy. Có khi sau những giờ bàn tâm sự mà trong đó chia động từ yêu nhau không biết bao lần, họ từ giã nhau bằng nhữõng nụ hôn âu yếm. Họ đón đường kiếm chuyện nói bá láp.
Désiré ở lại tại Pháp, Berbanotte đi làm vua ở Thụy sĩ. Họ đang mơ vọng rồi chờ đợi, bỗng buồn chán đến vì họ không biết mình đợi cái gì, thỉnh thoảng sao nghe lòng lâng lâng. Mỗi sáng bạn gội đầu, tắm bán thân trên.