Đó là chưa nói những tiếng vĩ đại nào công bình, bác ái, lao công, tư bản, vô sản. Sertillages sợ tâm giao là lạm dụng nên khuyên: Yêu không phải là tìm lợi của mình mà muốn cái thiện. Họ không giản lược, hời hợt đâu mà họ đơn sơ hiểu theo nghĩa triết lý.
Sự tận hiến nầy bạn trai dù muốn dù không, không có được từ bản chất. Vì chưa già giặn, họ không thấy được trong cái nhịn có cao cả, lễ phép. Hôm qua đời họ là mùa hoa nở đầy vô tư lự.
Kỳ thực họ có một thứtính tôi không biết gọi là thứ gì mà nó cà rị cà mọ, cà riềng cà tỏi, nhẻo nhẹt, tỷ mỷ, thắc mắc, rắc rối. Cả một sự thăng trầm về văn minh, sự tồn vong về hạnh phúc của bao nhiêu người tùy thuộc ở quyền lãnh đạo hay bổn phận tuân phục của họ. Rồi ai mắng mình non kinh nghiệm thì oán kẻ ấy thiên thu.
Mẹ giận cha bỏ cơm trưa gói đồ ra đi không biết chừng nào trở lại. Nội tâm của họ không được trang điểm thêm những đứctính mà còn mất khí lực vì khi giao thiệp họ làm già, họ quá giao động, làm mất sự trầm tĩnh cần thiết cho các nhân đức lớn lên. Song ta phải quan niệm chính đáng về các từ ngữ, các chủ trương trên.
Họ chưa thấy rõ hình bóng gia đình đâu và hay tự nhủ: gia đình! Để lớn đã. Không phải suy bụng ta ra bụng người, nhưng tôi biết đa số bạn trai trong cuộc sống xã hội hay mắc tật bịnh tinh thần nầy lắm. Có kẻ mai một uổng đời.
Lắm lúc nó như áng mây mù làm cho bạn trai không phân biệt phải trái. Một tâm tình thường làm thắm thía nội tâm họ là tủi phận. Đó là quân thù của ý chí chớ không phải là ý chí.
Hai ngày tắm toàn thân. Lúc thơ ấu, bạn trai thực tế. Trong mùa giao cảm của thứ tình nầy bạn trai thấy tâm hồn họ nhẹ nhõm.
Về trong gia đình họ sống phần nào đời sống của họ thôi: vì công ăn việc làm, vì trách vụ xã hội, họ sống ở các nơi khác nhiều hơn. Người có lương tâm tế nhị không thể tưởng tượng được đời sống ô uế về xác thịt của những nam thanh mà người ta hay gọi là bọn cô hồn. Thế là hôn nhân bị đình chỉ, đợi chờ.
Họ tìm những chiếc băng ở những nơi bóng mát, một gocù vườn thanh vắng nào đó để ngồi không. Không ít nam thanh vừa gánh trách nhiệm gia đình vừa rên siết vì đã lỡ dại không chuẩn bị đủ về phương thế sinh nhai trước khi bước vào hôn nhân . Về đường tinh thần có những ảnh hưởng đáng tiếc nầy: Trí nhớ mòn mỏi đi, trí tuệ mịt mờ, ý chí bạc nhược, trí tưởng tượng khô cạn.
Đó là chưa nói sự rút rỉa của lương tâm, sự trừng phạt của lưỡi đời mai mỉa. Hai câu Nguyễn Du đặt vào miệng Hoạn Thư nên sửa lại một chút và chỉ để dùng cho nam giới: Có thể không nên gọi nó là tâm giao vì kẻ thi hành nó chỉ tìm lạc thú thể xác cho nhau.